Шкорпиите „ги преземаат“ бразилските градови – минатата година 200.000 убоди и 133 смртни случаи

Брзата урбанизација создава идеални услови за ширење на шкорпиите, предупредуваат научниците. Според новата студија, шкорпиите сè повеќе „го освојуваат“ урбаниот пејзаж на Бразил, што се поврзува со наглата експанзија на градовите и климатските промени, пишува The Guardian.

Според податоците на бразилскиот систем за пријавување заразни болести, од 2014 до 2023 година се регистрирани над 1,1 милион убоди од шкорпии. Во истиот период, бројот на пријавени убоди се зголемил за 250%, се наведува во истражувањето објавено во списанието Frontiers in Public Health.

„Градовите нудат сè што им треба на шкорпиите“

Зголемувањето на бројот на убоди се поврзува со неконтролираниот развој на урбаните средини и фавелите – области со висока густина на население и несоодветно управување со отпад. Со проширување на градовите на природните живеалишта, се создаваат нови услови погодни за преживување на шкорпиите.

„Урбанизацијата во Бразил длабоко ги измени екосистемите“, изјави Мануела Берто Пука, доцентка на Државниот универзитет во Сао Паоло и главна авторка на студијата. „Градовите им нудат засолништа (ѕидови, канализации, урнатини, градежен отпад), постојана топлина и изобилен извор на храна – особено во вид на лебарки и други безрбетници.“

Канализациските системи, кои се топли во текот на целата година и речиси без предатори, се идеални за шкорпиите. Одредени видови можат да преживеат и до 400 дена без храна и да се размножуваат асексуално, што значително го отежнува нивното искоренување. Потоплите лета, силните врнежи и сушите исто така придонесуваат за нивната експанзија бидејќи тие се прилагодени на топли и влажни услови.

200.000 убоди и 133 смртни случаи во 2023 година

Според привремените податоци за 2024 година, речиси 200.000 луѓе биле каснати од шкорпии во Бразил, а 133 починале од последиците.

Истражувачите проценуваат дека во периодот меѓу 2025 и 2033 година ќе има над два милиона нови случаи. Тие предупредуваат дека вистинските бројки можат да бидат и значително повисоки, бидејќи многу луѓе се обидуваат да се излекуваат дома и не бараат медицинска помош.

„Работам на места каде што стравот од убод на шкорпија е дел од секојдневието – особено во сиромашните и пренаселени квартови“, вели Пука. „Статистиката ни покажува дека проблемот ќе стане уште посериозен.“

Здравите преживуваат, но децата се најзагрозени

Истражувањето наведува дека 0,1% од пријавените убоди завршуваат со смрт, а најризични се децата и постарите лица. Иако кај повеќето здрави луѓе нема долгорочни последици, болката и симптомите како отекување, пецкање, мачнина и црвенило можат да траат со денови.

Во Бразил, Парагвај, Боливија, Мексико, Гвајана и Венецуела, научниците предупредуваат на „особено алармантен пораст на скорпионски инциденти“, што веќе претставува сериозна здравствена криза.

Во Европа постојат преку 35 автохтони видови шкорпии, но засега нема детални истражувања за промените во нивната популација.

Превенцијата е клучна

Научниците повикуваат на подигање на јавната свест и преземање мерки на претпазливост. „Шкорпиите се размножуваат во валкани, влажни и пренаселени средини. Одржувајте го просторот чист, затворете пукнатини во ѕидовите, поставете заштитни мрежи на одводите и секогаш проверувајте ја облеката и чевлите пред употреба“, советува Пука.

Д-р Мануела Гонзалез-Суарез, еколог од Универзитетот во Рединг која не учествувала во истражувањето, изјави: „Бројките се многу повисоки отколку што очекував. Станува збор за сериозен пораст.“ Таа додаде дека зголемената свест придонесува за почесто пријавување на случаи.

Гонзалез-Суарез истакна дека не треба да се шири паника: „Многу луѓе кои ќе бидат каснати не развиваат тешки симптоми, а стапката на смртност е ниска во споредба со сообраќајни несреќи или насилни инциденти.“

„Еден мал убод може да убие дете“

Бразилскиот здравствен систем нуди бесплатно лекување по убод од шкорпија, а антитоксини се достапни во некои болници и итни служби. „Не треба да се чека на симптоми. По секој убод веднаш треба да се побара медицинска помош“, нагласува професорката Елијане Кандијани Арантеш од Универзитетот во Сао Паоло, коавторка на студијата.

„Секој е ранлив, особено децата. Еден мал убод може да биде фатален“, додава таа.

Професорката Нибедита Реј-Бенет од Универзитетот во Лестер, претседателка на Мрежата за спречување на смртни случаи кои може да се избегнат, изјави дека истражувањето укажува на итна потреба за делување.

Пука, пак, посочува на една честа заблуда: „Многумина ги сметаат шкорпиите за непријатели на човекот – но тие не се тоа. Тие се животни што се бранат, не напаѓаат. Тие се дел од природата и играат важна улога во екосистемот – од контрола на штетници до одржување на биодиверзитетот.“