Како заврши најсмртоносната војна во Европа – Приказната за крајот на нацистичка Германија

Капитулацијата на Германија во Втората светска војна го означи крајот на конфликтот во Европа и претставува еден од најзначајните моменти на 20. век. Овој настан, што се случи во мај 1945 година, стави крај на шестгодишна војна која предизвика огромни разурнувања и човечки загуби.

Втората светска војна започна на 1 септември 1939 година со германската инвазија на Полска, по што војна ѝ објавија Сојузниците, вклучувајќи ја Обединетото Кралство, Франција, а подоцна и САД и Советскиот Сојуз, влегувајќи во конфликт со нацистичка Германија и нејзините сојузници.

До 1945 година, германските сили беа во повлекување на сите фронтови. На исток, Црвената армија на Советскиот Сојуз напредуваше кон Берлин, додека на запад, сојузничките сили предводени од САД, Обединетото Кралство и други држави ја пробиваа германската одбрана.

Адолф Хитлер, лидерот на нацистичка Германија, изврши самоубиство на 30 април 1945 година во Берлин, додека советските трупи го опколуваа градот. Неговата смрт дополнително го ослабна германското раководство и моралот, забрзувајќи го патот кон капитулација.

Капитулацијата во два чекори

Процесот на капитулација се одвиваше во два чекори, поради комплексноста на сојузничките операции и потребата од координација меѓу источните и западните сојузници.

Првата капитулација – 7 мај 1945 година

Првиот акт на безусловно предавање беше потпишан на 7 мај 1945 во Ремс, Франција, во штабот на Врховната команда на сојузничките експедициски сили (SHAEF), предводена од генералот Двајт Д. Ајзенхауер. Германската делегација ја предводеше генералот Алфред Јодл, началник на штабот на германските вооружени сили. Документот го потпиша Јодл во име на германската команда, во присуство на претставници на САД, Велика Британија, Франција и Советскиот Сојуз.

Овој акт означи безусловна капитулација на сите германски сили, со договор дека сите борбени дејствија престануваат на 8 мај во 23:01 по средноевропско време. Сепак, Советскиот Сојуз, чии сили претрпеа најголеми загуби во војната, инсистираше на втора, поформална церемонија во Берлин, сметајќи дека потпишувањето во Ремс не го одразува целосно нивниот придонес во победата.

Втора капитулација – 8/9 мај 1945 година

Вториот акт на капитулација беше потпишан ноќта меѓу 8 и 9 мај 1945 година во Берлин, во зграда во предградие Карлсхорст. Германската делегација ја предводеше фелдмаршал Вилхелм Кајтел, а сојузниците ги претставуваа советскиот маршал Георгиј Жуков и британскиот воздушен маршал Артур Тедер, со сведоци од САД и Франција. Овој документ ги потврди условите од Ремс, со што формално заврши војната во Европа.

Поради разликата во временските зони, Советскиот Сојуз го одбележува Денот на победата на 9 мај, додека во западните земји се слави 8 мај (VE Day – Денот на победата во Европа).

Последици

Капитулацијата на Германија го означи крајот на војната во Европа, но не и крајот на Втората светска војна, бидејќи борбите на Пацификот против Јапонија продолжија до август 1945 година. По капитулацијата, Германија беше поделена на четири окупациски зони под контрола на САД, Велика Британија, Франција и Советскиот Сојуз. Таа поделба ги постави темелите за Студената војна меѓу западните сојузници и СССР.

Нацистичкиот режим беше целосно демонтиран, а клучните функционери беа изведени пред суд за воени злосторства на Нирнбершките процеси. Капитулацијата го означи почетокот на обновата на Европа, но и соочување со огромни хуманитарни и економски предизвици, вклучително и милиони раселени лица и уништена инфраструктура.